Basisvragen

Vaak is het moeilijk om te weten wanneer een digitaal preserverigsproject moet worden opgestart. Tussen verschillende computergebaseerde kunstwerken bestaan er bijna oneindig veel variabelen, zeker in vergelijking met de traditionele media, of zelfs met single-channel-video. Deze variabelen vormen de belangrijkste uitdaging voor hen die zich in de digitale wereld bezig houden met preservering. De vragen hieronder betreffen de elementaire aandachtspunten die bij de start van een dergelijk project in overweging moeten genomen worden.

Wat zijn de uitdagingen verbonden aan de bewaring van interactieve media?

Nieuwe media zijn nog meer afhankelijk van de steeds veranderende technologie dan single-channel-videowerken. Computerhardware, software, besturingssystemen en opslagmedia schieten steeds vaker tekort of raken in onbruik. In de jaren ‘80 boden laserdisks bijvoorbeeld meer variabiliteit dan videobanden, maar vandaag de dag zijn laserdiskspelers steeds moeilijker te vinden. Cd-roms die niet eens tien jaar oud zijn, kunnen niet meer worden afgespeeld met de meeste van de huidige besturingssystemen. Websites kunnen dagelijks aangepast worden.

Bovendien is een lange levensduur van digitale gegevens of bits nog steeds niet bewezen. Digitale bestanden moeten nog steeds worden bewaard op een fysiek opslagmedium, dat zelfs nog zorgvuldiger moet worden beheerd dan filmrollen in een kluis. Bruce Sterling stelt in zijn artikel Digital Decay: “Tape demagnetiseert, cd’s delamineren. Netwerken crashen. Er is een hele reeks nieuwe aspecten waarbij het kan mislukken, en die inherent zijn aan de aard van eigentijdse computers.”

Is het voor computergebaseerde werken niet voldoende om de bestanden op te slaan?

Neen. Computersoftware en besturingssystemen veranderen voortdurend en vaak verschijnen er verschillende versies in hetzelfde jaar. Soms worden er verbeteringen aangebracht zonder zich ernstig af te vragen of oudere media nog zullen worden afgespeeld op de nieuwe systemen. Hoe gegevens in de toekomst zullen worden vertaald kan moeilijk worden voorspeld en de ‘look and feel’ van een werk kan erg verschillen van systeem tot systeem. De relevante software- en besturingssystemen moeten dus samen met de mediabestanden (waarvoor ze nodig zijn) bewaard worden, en/of de bestanden moeten worden gemigreerd met veel aandacht voor kwaliteitscontrole.

Is het voldoende om schermafdrukken te maken van een website om het werk te bewaren?

Schermafdrukken kunnen nuttig zijn als documentatie, maar ze bieden noch de functionaliteit, noch de interactieve mogelijkheden van een webgebaseerd werk. Hoe een werk wordt ervaren, is grotendeels afhankelijk van specifieke webbrowsers, specifieke bestandstypes en mediaspelers. Wanneer de software, besturingssystemen, browsers en plug-ins een wezenlijk deel uitmaken van de functionaliteit van een werk, kan het nodig zijn om er kopieën van te bewaren. Soms is het vereist om een webgebaseerd werk te migreren of te emuleren naar een hedendaags platform.

Wat betekent het migreren of emuleren van een werk?

Migratie is de meest eenvoudige vorm van digitale bewaring. Het betekent eenvoudigweg het kopiëren van digitale bestanden naar nieuwe opslagmedia, waarbij er veel aandacht gaat naar het bewaren van alle kwaliteiten van het originele werk.

Emulatie is complexer. Conservator Caitlin Jones omschrijft emuleren als volgt: “Een werk emuleren betekent een manier bedenken om de originele ‘look and feel’ van het werk na te bootsen met totaal andere middelen. In het algemeen kan de term worden gebruikt voor het opnieuw creëren van de componenten van een kunstwerk, maar het heeft ook een specifieke betekenis in de context van digitale media. Hier biedt emulatie een krachtige techniek om een programma van een verouderde computer op een hedendaags exemplaar te laten draaien.”

Zijn er nog andere manieren om digitale werken te bewaren?

Zoals Richard Rinehart schrijft, kan het mogelijk zijn om “het werk volledig opnieuw te creëren, op eigentijdse media, gemaakt volgens de instructies van de kunstenaar, en waarbij het werk op stabielere media wordt opgeslagen en naar een nieuwere standaard of een nieuw platform wordt gemigreerd.”

Bronnen

Caitlin Jones, Seeing Double: Emulation in Theory and Practice (PDF file)
Richard Rinehart, Preserving the Rhizome ArtBase (PDF file)
Bruce Sterling, Digital Decay (PDF file)